کمی تواضع روشنفکرانه؛ تنها راه صلح

من ممکن است خیلی چیزها باشم، اما دشمن مذهب نیستم. مذهب من آئین شکوه و سطوت جهان، آزادی و خلاقیت انسان‌های شگفت‌انگیز است، وحشت و رنج مردم نومیدی است که می‌توانیم به آنها کمک کنیم. گستره‌ی خوبی و بدی که در تاریخ بشر ظهور یافته و پی‌در‌پی ظهور می‌یابد، پیام مسرت‌بخشی که می‌توانیم با آن زندگی انسان‌ها را طولانی‌تر کنیم؛ به ویژه زنان و کودکانی که دشوارترین زندگی‌ها را تجربه کرده‌اند. من چیز دیگری را به این نام نمی‌شناسم، و اگر چه تکاپوی علمی در راه حقیقت بخشی از مذهب من است، فرضیه‌های معظم علمی مذهب نیستند و نباید باشند.

به نظر من فقط یک راه -بسیار دشوار و طولانی- برای صلح وجود دارد. ‌شاید ما قبل از اینکه گامی به سوی صلح برداریم، با یک جنگ هسته‌ای روبرو شویم. روشنفکران که عمدتاً بیشترین حسن‌نیت را دارند، ابتدا باید تشویق شوند که کمی بیشتر متواضع باشند و سعی نکنند که نقش رهبری را به عهده بگیرند. هیچ ایدئولوژی و مذهب جدیدی کارگشا نیست، بلکه به‌جای آن به «کمی تواضع روشنفکرانه» نیاز داریم.

ما روشنفکران چیزی نمی‌دانیم، ما کورکورانه حرکت می‌کنیم. آن گروه از ما که عالِم هستیم موظفیم که کمی متواضع‌تر، و مهم‌تر از آن، کمتر جزم‌گرا باشیم. در غیر این صورت علم -که بزرگترین و نویدبخش‌ترین آفریده‌ی بشری است- در حاشیه قرار خواهد گرفت. روشنفکران چیزی نمی‌دانند و فقدان تواضع نزد آنها و بی‌پروایی‌‌شان، شاید بزرگترین مانع در برابر صلح بر روی زمین باشد. بزرگترین امید آن است که به‌رغم کبر و غرورشان آنقدر ابله نباشند که این مسئله را تشخیص ندهند.

اشتباهات ما همچنان ادامه خواهد داشت. اما این امید وجود دارد که این فرضیه درست از کار درآید: بدون ایدئولوژی جنگی در کار نخواهد بود. مبارزه علیه ایدئولوژی‌ها در هر حال ارزشمند است.

کارل پوپر، سخنرانی «معرفت‌شناسی و مسئله‌‌ی صلح» ایراد شده در اوت ۱۹۸۵ در زوریخ، کتاب «زندگی سراسر حل مسئله است» ترجمه‌ی شهریار خواجیان.

روزي براي كوروش بزرگ

 
امروز 7 آبان است.روزي براي يك پادشاه براي مردي از جنس ايران از جنس خاك اين سرزمين كه روزي روزگاري در آن پادشاهي، سلطنت مي كرد به نام كوروش.كوروش بزرگ شاهي كه مردم اين سرزمين به آن مديونند.مردي كه به اين خاك رنگ و بو و نام ايراني بخشيد.شايد سخت باشد سخت نه غير ممكن باشد به درون يك لجن زار بروي و لباست پاك و سفيد بماند.اين شرح حال كوروش است مردي كه پاكي و زلالي در ذاتش نهفته بود. مردي كه 30 سال بر عرش قدرت نشست و آنچه از ايشان به ياد مانده يك سرزمين سرفراز به نام ايران و دوران سلطنتي به دور از كينه و خشم و استبداد و پادشاهي كه مهر را جايگزين كين صلح را جايگزين خشم و عدالت را جايگزين استبداد نمود.مردي كه 30 سال حكومت كرد و از او استوانه اي بر جاي ماند با نام منشور حقوق بشر كوروش.شايد در 2500 سال پيش اين سخنان عجيب و نقض حقوق آن زمان باشد.اما كوروش بزرگ آمد و نشان داد كه صلح در ذات و درون مردم ايران است.اما امروز در سرزمينمان ايران!به چه شكل از كوروش ياد مي شود؟چه كسي از وي ياد مي كند؟نمي گوييم مردم را به پرستش و سجده بر كوروش بزرگ دعوت نماييد نه اين چنين نيست من اهل شعار دادن نيستم و اين متنم شعار نيست. متنفرم از آنان كه بانگ كوروش كوروششان و وطن پرستي و چو ايران نباشدشان گوش فلك را كر كرده و عمل در كار آنان نيست تا كه ابري غرش كرد آنان نيز مي دوند و وطن را رها و فرار و تا كه خورشيد پديد شد نيز مي گويند ما عاشقان وطنيم اما دستمان بسته است كه خود دست خويش را بسته اند.متنفرم از آنان كه اشخاص بزرگ ملي چون كوروش براي آنان ابزاريست تا به اهداف خويش از سياسي و مذهبي و ضد مذهبي برسند و بر گروهي بتازند و بر گروهي ديگر رهبري كنند.كوروش براي بسياري يك ابزار است و براي گروه ديگر شعار و براي حزبي شخصيتي نا آشنا كه از عدم معرفي حاكميت نشات مي گيرد.نمي گوييم عيد قربان را لغو كنيد عيد مهرگان را جايگزينش نماييد مي گوييم عيد قربان جاي خودش عيد مهرگان نيز جاي خودش هر دو قابل احترامند.اما آنچه روحانيون و برخي فقها به مسائل ملي سرك مي كشند و براي ملت ايران تعيين و تكليف مي كنند كه فلان عيد حرام است فلان عيد حلال اين براي ما مسئله است.هيچ فردي به اين آقايان نمي گويد چرا نماز مي خواني يعني حق بيان آن را ندارد اما آنان به راحتي در كار مردم دخالت مي كنند. آن خرجي كه براي مسائل مذهبي چون زيبا سازي فلان آرامگاه صورت مي گيرد چرا نبايد خرج نگه داري تخت جمشيد و پاسارگاد شود؟ پولي كه خرج ساختن فيلم مختاري مي شود كه حتي يكي از امامان شيعه براي آن لعن فرستاده و در مقابلش به فيلمي كه در مورد كوروش بزرگ ساخته مي شود مجوز داده نشده است.چرا آن تبليغي كه براي مراسم هاي مذهبي چون نيمه شعبان و عيد قربان و مراسم هاي عزاداري چون عاشورا و تاسوعا مي شود نبايد براي تبليغ روزي چون امروز روز جهاني كوروش بزرگ شود؟البته مراسم هاي مذهبي هم قابل احترامند اما حكومت نبايد فضايي ايجاد كند كه مسيحي و زرتشت و بي دين در كشورشان احساس غريب بودن پيدا كنند.جمهوري اسلامي خود يك حس نه غير ملي كه بدتر است بلكه يك حس ضد ملي كه بدترين است را ايجاد كرده.البته ما خواهان تبليغ براي كوروش از سوي حكومت نيستيم بهتر كه تبليغ نكنند كه روزي ناگهان تيتري در روزنامه ي كيهان مي بينيم كه كوروش يكي از ياران پيغمبر بوده!اما آقايان اگر وطنتان را دوست نداريد به مسائل ملي علاقه نداريد لا اقل از آن متنفر نباشيد!
ايران براي تمام ايرانيان است كوروش بزرگ هم براي تمام مردم ايران چه در خارج و چه در داخل چه زرتشتي چه مسلمان است و به همه تعلق دارد.
روز جهاني كوروش بزرگ گرامي باد.